اتصالات هیدرولیک

اتصالات هیدرولیک، نحوه تشخیص نوع و سایز رزوه، بررسی انواع استاندارد رزوه ها

اتصالات هیدرولیک چیست ؟ تصور کنید، یک عدد شیر کنترل مسیر، برای انجام تست، برای شما ارسال شده است و شما باید یک عدد دبی‌سنج را به آن متصل کنید.

اما از نوع رزوه و سایز آن اطلاعی ندارید. حال چه باید کرد و چگونه از نوع و سایز رزوه اطلاع حاصل نمود. آیا می‌توان با روش سعی و خطا، انواع اتصالات را بر روی شیر آزمایش نمود تا مشخص شود کدام یک مناسب است؟؟؟؟

هرگز این روش نادرست را بکار نگیرید

پس اتصالات هیدرولیک و نحوه تشخیص نوع و سایز دقیق رزوه آنها چگونه باید باشد؟ از آنجا که رزوه اتصالات هیدرولیک به روش ماشینکاری تولید می‌شوند، دارای لبه‌های تیز، بسیار برنده و سخت می‌باشند. در صورت استفاده از روش سعی و خطا، خراب شدن رزوه‌های پورت شیر اجتناب ناپذیر خواهد بود.

برخی از تولید کنندگان مطرح اتصالات هیدرولیک، نظیر پارکر، برای تعیین دقیق نوع و سایز رزوه، ابزارهای مخصوصی را در یک مجموعه ارائه می‌کنند.

به این ابزار کیت شناسائی رزوه (Thread Identification Kit) گفته می‌شود.

در این کیت‌ها، ابزارهائی نظیر گیج رزوه (Thread Guage)، پروفایل رزوه (Thread Profile)،  چارت تشخیص (Identification Chart) و کولیس (Caliper) قرار دارد. برای شناسائی دقیق مشخصات یک رزوه، وجود این ابزارها الزامی است.

در شکل زیر چند نمونه از اتصالات پرکاربرد هیدرولیکی نمایش داده شده است:

حال به بررسی دقیق‌تر رزوه‌ها پرداخته خواهد شد. برای این منظور آشنایی با برخی واژه‌های الزامی خواهد بود.

واژگان پرکاربرد در مورد رزوه ها

• نوک رزوه (Crest)

• ریشه رزوه (Root)

• جناح (پهلو) رزوه (Flanks)

• رزوه کامل (Complete Threads)

• رزوه ناقص (Incomplete Threads)

در شکل زیر، این واژه‌ها به صورت تصویری نمایش داده شده‌اند.

استانداردهای پرکاربرد در صنعت هیدرولیک

برای رزوه‌ها، استانداردهای بسیاری در دنیا وجود دارند. در اینجا به بررسی استانداردهای پرکاربرد در صنعت هیدرولیک پرداخته خواهد شد. این استانداردها عبارتند از :

• UN/UNF
• NPT/NPTF
• (SAE (ORB
• (-BSPP (G
• BSPT
• METRIC PARALLEL
• METRIC TAPER

حال گام به گام به نحوه تشخیص نوع رزوه پرداخته می‌شود.

مراحل تشخیص نوع رزوه

گام اول – رزوه مخروطی است یا موازی

رزوه‌ها در دو شکل زیر تولید میشوند:

• مخروطی، که با عنوان رزوه‌های دینامیکی (Dynamic Thread) نیز شناخته می‌شوند.

• رزوه‌های موازی، که از آنها با عنوان رزوه‌های مستقیم (Straight Thread) نام برده می‌شود.

ممکن است که بتوان به صورت چشمی مخروطی بودن یک رزوه خارجی (Male) را با کمک لبه تیز یک خط‌کش تشخیص داد. اما برای تشخیص یک رزوه داخلی (Female) و یا در صورت تردید در تشخیص نوع رزوه خارجی، باید از کولیس استفاده کرد. برای این کار باید قطر رزوه اول، رزوه چهارم یا پنجم و رزوه آخر را اندازه‌گیری و یادداشت نمود.

حال چنانچه این اعداد بدون تغییر باشند، رزوه از نوع موازی (مستقیم) است اما چنانچه روند تغییرات اعداد افزایشی (برای رزوه‌های خارجی) و یا کاهشی (برای رزوه‌های داخلی) باشد، رزوه از نوع مخروطی است.

به خاطر داشته باشید که قطر رزوه چهارم یا پنجم، در واقع سایز اصلی رزوه (مخروطی) خواهد بود.

این عدد را برای گام سوم، به خاطر داشته باشید. با اندازه‌گیری رزوه داخلی شکل زیر، عدد 0.763” برای رزوه اول، عدد 0.743” برای رزوه چهارم و عدد 0.687” برای رزوه آخر به دست آمد. بنابراین نوع این رزوه مخروطی است.

گام دوم – تعیین گام رزوه

گام رزوه به روشهای متفاوتی تعریف می‌شود. برای رزوه‌های متریک، گام رزوه، فاصله بین نوک دو رزوه کنار هم بر حسب واحد میلیمتر خواهد بود. برای مثال، گام رزوه شکل زیر، 2 میلیمتر است.

اما گام رزوه‌های غیر متریک، تعداد رزوه موجود در یک اینچ است. برای مثال گام رزوه‌ شکل زیر، 10 رزوه در اینچ است.

روش ساده‌تر، به جای اندازه‌گیری فاصله نوک دو رزوه و یا شمارش تعداد رزوه موجود در یک اینچ طول، استفاده از گیج رزوه (Thread Guage) است. باید به خاطر داشت که زاویه جناح رزوه در استانداردهای مختلف متفاوت است.

برای مثال، زاویه رزوه در استاندارد NPT/NPTF برابر 60 درجه است، در حالیکه این زاویه برای استاندارد BSPP/BSPT معادل 55 درجه است. به همین دلیل در هنگام استفاده از گیج رزوه باید دقت شود، که فرم انتخاب شده کاملا با رزوه منطبق باشد. عدم تشخیص دقیق رزوه، باعث عدم آب‌بندی خواهد شد.

گام سوم – تعیین سایز

برای اندازه‌گیری سایز رزوه باید بر اساس نوع آن عمل نمود. چنانچه رزوه موازی (مستقیم) باشد، قطر آن در تمامی طول آن ثابت خواهد بود.

بنابراین میتوان از هر نقطه‌ای از طول رزوه، قطر را اندازه‌گیری نمود. حال چنانچه رزوه مورد نظر متریک یا UN/UNF باشد، عدد قرائت شده معرف سایز رزوه است.

در خصوص رزوه‌های BSPP، BSPT و NPT/NPTF ، عددی که توسط کولیس قرائت می‌شود، در واقع اندازه نامی (متوسط) سایز رزوه خواهد بود. برای رسیدن به اندازه دقیق باید از اندازه قرائت شده  1/4’‘ کم شود.

برای مثال چنانچه عدد قرائت شده 3/4 اینچ است، سایز واقعی رزوه 1/4 – 3/4= 1/2” خواهد بود.

این روش برای رزوه‌های داخلی و خارجی یکسان است. برای رزوه‌های مخروطی نیز باید مقدار 1/4’‘  را از عدد قرائت شده از رزوه چهارم یا پنجم کم نمود.

گام چهارم – ارائه مشخصات کامل رزوه

حال اطلاعات بدست آمده  شامل سایز رزوه 1/2 اینچ و نوع رزوه 14 NPT ، در کنار هم قرار داده شده و بر روی بدنه اتصال مورد نظر حک می‌شود. بدین ترتیب مشخصات کامل اتصال مورد نظر بدست خواهد آمد.

قبلا ذکر شد که استانداردهای رزوه بسیاری نظیر NPT/NPTF، BSPP، BSPT، SAE، JIS، Metric و … در دنیا وجود دارد.

در بسیاری مواقع ممکن است مشخصات یک رزوه، برای مثال سایز 1/2  اینچ و گام 14 رزوه در طول یک اینچ، هم در استاندارد NPTF و هم در استاندارد BSPT وجود داشته باشد.

حال یک سوال پیش خواهد آمد.

آیا دو رزوه با مشخصات یکسان اما با دو استاندارد متفاوت، قابلیت اتصال به یکدیگر را خواهند داشت؟

ممکن است که بدون هیچ گشتاور اضافه، این دو رزوه با هم متصل شوند اما ممکن است آب‌بندی صحیح نداشته باشند و احتمالا یک رزوه و یا هر دو رزوه، دچار صدمه گردند.

به خاطر داشته باشید که زاویه جناح رزوه NPT/NPTF برابر 60 درجه و زاویه جناح رزوه BSPP یا BSPT  معادل 55 درجه است.

حتما در زمان انتخاب نوع اتصالات هیدرولیک ، فشار بحرانی سیستم ، و نیز مسئله افت فشار را در نظر داشته باشید.

رعایت موارد زیر همواره الزامی و ضامن داشتن اتصالی صحیح است :

• برای مشخص کردن یک اتصال، همیشه نیاز خود را به صورت کامل اعلام کنید. برای مثال بگوئید من یک درپوش رزوه خارجی، با گام 18 رزوه در اینچ و با سایز یک اینچ نیاز دارم

• کلیه اتصالات هیدرولیک مخروطی، به جز رزوه‌های استاندارد NPTF، به نوار یا رزین آب‌بند نیاز دارند.

رزوه‌های این استاندارد به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از مونتاژ، یک اتصال با آب‌بندی کاملا مکانیکی ایجاد خواهد کرد. استفاده از نوار آب‌بند باعث خرابی این نوع رزوه خواهد شد.

• کلیه اتصالات رزوه مستقیم، به نوار آب‌بند یا رزین آب‌بند نیاز ندارند. به جای آن باید از اٌ-رینگ یا واشر برای آب‌بندی آنها استفاده نمود. استفاده از نوار آب‌بند برای این نوع رزوه، باعث خرابی آنها خواهد شد.

به خاطر داشته باشید که در سیستمهای هیدرولیک استفاده از فیلتر مناسب ، الزامی خواهد بود. امیدواریم مطلب آموزشی اتصالات هیدرولیک برای شما کاربر گرامی مفید واقع شده باشد.

در صورت تمایل میتوانید مطالب آموزشی مشابه ” اتصالات هیدرولیک ” و یا فیلم های آموزشی را از قسمت مطالب آموزشی وب سایت و یا از طریق کانال اینستاگرام شرکت به آدرس Instagram.com/AltonSegal مشاهده فرمایید.